سبوم چیست؟ عملکرد ، فواید و نحوه کنترل آن را بشناسیم

در جواب سوال ” سبوم چیست ” باید بگوییم سبوم، روغن طبیعی بدن است که توسط غدد سباسه در پوست تولید می‌شود. لطافت و انعطاف‌پذیری پوست نیازمند این چربی و روغن طبیعی است. تاثیر چربی در زیبایی و سلامت پوست و مو آنچنان مهم است که به عقیده برخی، مهم‌ترین عامل برای داشتن پوست و مویی شاداب و سالم است. در این نوشتار با مفهوم و عملکرد سبوم، محدوده اثرگذاری آن، راه‌های مدیریت چربی پوست و مو و بیماری‌های ناشی از اختلال در سبوم پوست آشنا خواهید شد.

سبوم چیست؟

به جز کف دست و پا، غدد سباسه در نقاط مختلف پوست بدن، و بیشتر در کنار فولیکول‌ مو وجود دارند. این غدد در ماه چهارم جنینی تشکیل می‌شوند و وظیفه‌ی آن‌ها تولید و ذخیره‌ی چربی مورد نیاز پوست است. با توجه به عوامل مختلفی مانند حساسیت آن منطقه از پوست، ژنتیک و عواملی از این قبیل، در هر سانتیمتر مربع از پوست بین 1000 تا 2500 غده سباسه وجود دارد.

میزان ترشحات این غدد، تعیین کننده نوع پوست (چرب، خشک و مختلط) در افراد است. فعالیت این غدد تحت تاثیر عواملی مانند سن، هورمون‌ها، داروها و تغذیه است. بهتر است نگاهی به ترکیبات سازنده سبوم بیندازیم.

مواد تشکیل دهنده سبوم چیست؟

با شنیدن نام چربی، نخستین چیزی که به ذهن می‌رسد، اسیدهای چرب است. غیر از این، تری گلیسیرید، کلسترول و استرهای مومی نیز مواد دیگری هستند که در سبوم وجود دارند.

نقش و عملکرد سبوم چیست؟

پیشتر گفتیم که سبوم چیست واین روغن طبیعی پوست، نقشی مهم در سلامت پوست دارد. اما چربی چه تاثیری در سلامت پوست دارد؟
ترشحات غدد سباسه باعث ایجاد لایه‌ای چربی بر روی پوست می‌شود. این لایه با حفظ دمای طبیعی بدن (37 درجه سانتیگراد) و از تبادل گرمای بدن با محیط خارج و کم شدن دمای آن جلوگیری می‌کند. همچنین محافظی برای رطوبت پوست است و مانع دی هیدراته شدن و بروز خشکی پوست است.

عملکرد سبوم پوست در مراقبت از پوست هم مبتنی بر همین عملکرد اصلی تشکیل لایه‌ی محافظ بر روی پوست است. این لایه از ورود میکروب‌ها به منافذ و لایه‌های زیرین پوست جلوگیری می‌کند. چربی بدن دارای خاصیت اسیدی است که با خنثی نمودن عوامل خارجی قلیایی از بروز بیماری‌های پوستی جلوگیری می‌نماید.

 عوارض پوستی ناشی از اختلال در ترشح سبوم چیست؟

با افزایش و یا کاهش ترشحات سبوم، پوست و مو دچار خشکی یا چربی می‌شوند. در ادامه شما را با شایع‌ترین عوارضی که در اثر اختلال در عملکرد غدد سباسه ایجاد می‌شوند و عوامل ایجاد آن‌ آشنا می‌کنیم.

جوش یا آکنه

جوش یا همان آکنه، از شایع‌ترین عوارض پوست چرب است. این عارضه آنچنان همه‌گیر است که شاید کمتر کسی به چشم یک اختلال پوستی به آن نگاه کند. هنگامی که منافذ پوستی به دلیل ترشح بیش عارضه کمک می‌کند.

کاهش تولید سبوم با بالا رفتن سن

به موازات بالا رفتن سن، فعالیت غدد سباسه نیز کاهش می‌یابد. این یعنی از اواخر میانسالی، پوست دچار خشکی یا سبوستاز می‌شود و نیاز به مراقبت ویژه پیدا می‌کند.

آکنه بزرگسالان

رشد و فعالیت بیش از حد نیاز غدد سباسه می‌تواند باعث ایجاد ناهمواری و سرخ شدن پوست شود. به این ناهمواری‌ها که ظاهر ملتهب دارند، آکنه بزرگسالی یا آکنه رزاسه می‌گویند. این عارضه بیشتر در قسمت گونه‌ها، پیشانی وبینی افرادی که پوست روشنی دارند دیده می‌شود. همچنین این نوع آکنه در میان بانوان شایع‌تر است.

بزرگ شدن بیش از حد غدد سباسه

هنگامی که اندازه غدد سباسه بیش از حد بزرگ شود، به شکل برجستگی‎هایی روی سطح پوست نمود پیدا می‌کند. این بیماری خطر چندانی ندارد اما در موارد نادری به صورت سرطان ظاهر می‌شود. نام اصلی این بیماری Nevus Sebaceous است.

خشکی پوست

با کاهش میزان سبوم در طولانی مدت پوست دچار خشکی مزمن می‌شود. در این حالت علاوه بر ظاهر خشن و کدر، سلامت پوست در معرض خطر قرار می‌گیرد. پیری زودرس با چروک‌های بسیار، اگزما، خارش، التهاب، ترک و حتی عفونت در پوست خشک شایع است.

پوست دست به دلیل تماس بیشمار با وسایل و سطوح مختلف و شستشوی چندین باره در روز دچار آسیب بیشتری نسبت به نقاط دیگر است. برای تنظیم چربی و رطوبت پوست دست، دو راه‌ حل ابتدایی وجود دارد: استفاده کرم‌های رطوبت‌رسان و نرم کننده‌ها و دیگر استفاده از مایع دستشویی‌های استاندارد. در میان صابون مایع‌ها هم برندهای گوناگونی هستند که می‌توانند مشکل خشکی دست‌ها را حل کنند. در این بین مایع‌ دستشویی داو به دلیل رویکرد سلامت محور و توجه به نیازهای پوست، دارای محبویت بالایی هستند. مایع دستشویی کرمی داو مغذی پوست nourishing با آبرسانی و تغذیه‌ی عمیق از خشکی دست جلوگیری می‌کند.

آنچه باید درباره‌ مشکلات موی خشک و چرب بدانید

با توجه به نقش بدون جایگزین مو در زیبایی و اهمیت آن، مراقبت و توجه بسیاری را می‌طلبد. خشکی و چربی پوست سر اثر مستقیم بر سلامت و زیبایی مو دارد. در پی این تغییرات PH پوست از حالت تعادل خارج می‌شود، که خود از عوامل آسیب به پوست سر و مو است. معظلاتی چون ریزش مو، شوره، شکنندگی و موخوره همگی از اختلال در میزان ترشح سبوم تاثیر می‌گیرند که در ادامه بدان می‌پردازیم.

ریزش مو

یکی از ناخوشایندترین و متاسفانه فراگیرترین مشکلات مربوط به برهم خوردن تعادل چربی پوست سر، ریزش موهاست. بی شک کنجکاوید که بدانید رابطه‌ی ریزش مو با سبوم چیست؟ ریزش مو در هر دو حالت کمبود و زیادی چربی پوست سر اتفاق می‌افتد. هنگامی که سبوم بیش از حد تولید شود باعث مسدود شدن فولیکول مو می‌شود. همچنین استحکام ریشه در پوست سر نیز کم می‌شود و در نتیجه این دو عامل موها شروع به ریزش می‌کنند. از سویی دیگر با از دست رفتن چربی و خشکی پوست سر، موها شکننده و دچار ریزش می‌شوند.

این مشکل اگرچه بسیار شایع است، لیکن راه‌حل‌های ساده و کارآمد زیادی دارد. با استفاده از یک شامپو مناسب می‌توانید از موهای چرب خود مراقبت کنید. این شامپوها با تنظیم چربی پوست سر و آبرسانی مناسب، جلوی مشکلات ناشی از کمبود یا زیادی چربی را می‌گیرند. در ادامه به معرفی برخی از محصولات مخصوص موهای چرب و خشک می‌پردازیم.

• شامپو ضد شوره آقایان مخصوص موهای چرب کلییر Grease Control
• شامپو ضد شوره کلیر برای موهای چرب بانوان Scalp oil control
• شامپو داو برای موهای چرب مدل Purifying
• شامپو لوکس با عصاره رزماری
• شامپو سان سیلک برای موهای خشک Soft Smooth
• شامپو تقویت کننده داو مغذی مو nourishing oil care
• شامپو لوکس با عصاره اسطوخدوس

در صورتی که اختلال در سبوم پوست شما ناشی از مشکلات سیستمی و بیماری‌های زمینه‌ای باشد، بهتر است با مراجعه به پزشک نسبت به درمان آن اقدام کنید.

تاثیر سبوم بر شوره سر

از دیگر مشکلات فراگیری که در پی خشکی و چربی پوست سر ایجاد می‌شود، شوره است. شوره لایه‌های بسیار کوچک جدا شده از پوست سر هستند که لا‌به‌لای موها و کف سر و یقه‌ی لباس دیده می‌شوند. این عارضه بیشتر در افراد با پوست سر چرب بروز می‌کند.

راه‌ حل موثر و کم‌هزینه برای رفع شوره، استفاده از شامپو ضد شوره تخصصی است. طبق بررسی‌ها و تجربه‌ی مصرف‌کنندگان، انواع شامپو کلیر، بیشترین توانایی را در درمان شوره دارند. این شامپوها بر اساس تفاوت‌های ژنتیکی، در دو مدل شامپو کلیر مردانه و شامپو کلیر زنانه برای انواع مو تولید شده‌اند.

5 راهکار برای حفظ تعادل سبوم چیست؟

اکنون که میدانیم سبوم چیست و تاثیر و نقش آن را می‌دانیم، آنچه اهمیت پیدا می‌کند مدیریت آن است. به طور کلی کاهش و افزایش میزان استاندارد ترشح چربی عوارض و مشکلات خاص خود را دارد. در ادامه راهکارهای مربوط به افزایش و کاهش چربی پوست را می‌خوانید.

1. اجتناب از آب داغ

استفاده از آب داغ، میزان سبوم پوست را به طرز اغراق‌آمیزی کاهش می‌دهد. این مسیله در پوست‌های خشک باعث ترک و خشکی بیشتر می‌شود. در مورد پوست‌های چرب اما با پاکسازی عمیق پوست از سبوم، غدد سباسه تحریک می‌شوند و این بار بیشتر از قبل چربی ترشح می‌کنند. در نتیجه پوست چرب‌تر و براق‌تر خواهد شد. بهترین کار استفاده از آب در دمای نزدیک به دمای بدن و ولرم است.

2. استفاده از شوینده‌‌های تخصصی

بدیهی است که میزان پاکسازی پوست از چربی و قدرت شوینده مورد استفاده، رابطه‌ای مستقیم دارند. برای پوست‌های چرب بهتر است از شوینده‌های مخصوص این پوست‌ها استفاده کنید. این دسته از محصولات بهداشتی از قدرت بیشتری برخوردار هستند و مواد مغذی و آبرسان را جایگزین چربی می‌کنند.

اگر پوست یا موی خشکی دارید، باید از محصولاتی استفاده کنید که کمبود چربی پوست شما را جبران کنند. این محصولات شویندگی ملایم دارند و با جایگزین کردن چربی از دست رفته، از کدر و خشن شدن پوست جلوگیری می‌کنند.

3. از رفتارهای آسیب‌زا پرهیز کنید

برخی از رفتارهای روزمره باعث آسیب به پوست و مو می‌شوند. برای حفظ شادابی و لطافت پوست و مو، لازم است از عادات و عواملی  که در زیر نام می‌بریم اجتناب کنید.

• شستشو پوست و مو با آب با دمای بالا
• قرار گرفتن طولانی مدت در معرض آفتاب و باد
• شنا در آب شور و دارای مواد شیمیایی
• شستشوی پوست و مو با محصولات غیر استاندارد و دارای الکل
• عدم نوشیدن آب به میزان کافی
• رژیم غذایی نامناسب ( کمبود ویتامین‌های گروه ‌B، زینک (روی) )
• افسردگی و استرس

4. راه حل‌ها و درمان‌های پزشکی

با مراجعه به پزشک متخصص، می‌توانید مشکل چربی پوست خود را به صورت ریشه‌ای حل نمایید. در این مورد ممکن است دکتر برای شما محصولات مراقبتی ویژه و یا داروهای مختلفی تجویز کند. رتینوئیدهای خوراکی و موضعی، داروهای کنترل آندروژن مانند سیپروترون، داروهای حاوی استروژن، داروهای ضدبارداری و لیزر درمانی از جمله رایج‌ترین درمان‌های پزشکی برای کنترل چربی پوست به شمار می‌روند.

5. به رژیم غذایی خود توجه ویژه کنید

در صورتی که پوست شما دچار خشکی‌ست، احتمالا در رژیم غذایی شما کمبودهایی وجود دارد. برای شروع، به آب مصرفی خود در طول روز توجه داشته باشید و حتما آب کافی بنوشید. در ادامه با مصرف غذاهای حاوی امگا 3 می‌توانید به پوست خود برای تولید سبوم کمک کنید. در صورتی که همچنان پوست شما خشک باشد، منطقی‌ترین کار مراجعه به یک متخصص تغذیه و دریافت برنامه غذایی متناسب با نیاز شماست.